Ở Việt Nam, tục nhuộm răng đen không chỉ là có ở người việt mà còn có ở nhiều dân tộc khác như Thái, Sila, Dao… với cũng không riêng gì Việt Nam, ngơi nghỉ Campuchia (Cao Miên xưa), bạn Mã Lay (Nam đảo), An Độ, Nhật Bản, phái mạnh Trung Hoa cũng có thể có tục này.
Bạn đang xem: Tục nhuộm răng đen, ăn trầu, búi tóc, cạo đầu trọc… đặc trưng cho cư dân nào?
Nguồn cội của Tục nhuộm răng Lịch sử của tục nhuộm răng ở việt nam vẫn chưa tồn tại lời lời giải thỏa đáng. Theo truyện cổ tích vn ghi dấn vào thời công ty Chu, ở việt nam đã lộ diện tục nhuộm răng, theo đó "Người Việt gồm tục ăn uống trầu để đánh tan mùi ô uế với nhuộm mang đến răng đen..." với có tương quan đến nhị tục khác là nạp năng lượng trầu cùng xâm mình. Mặc dù nhiên, trong Đại Việt Sử ký Toàn thư lại không ghi dấn điều này, tuy vậy có đề cập mang lại tục xâm mình. Trong lịch sử Việt nam giới (Tập I, NXB KHXH, 1971, trang 48) tất cả ghi: "thời Hùng Vương… fan ta nhuộm răng, ăn uống trầu". Vào núm kỷ XVIII (1789), trong bài bác Hịch của Vua quang Trung tất cả một đoạn nói tới tục nhuộm răng như sau: Đánh cho để lâu năm tóc Đánh mang lại để đen răng Như vậy, hoàn toàn có thể tạm xác định tục nhuộm răng đen đã ra đời từ hết sức lâu, rất có thể có từ bỏ thời Văn Lang. Vào đó, thông tin tin cậy nhất là khoảng chừng trước thế kỷ XVIII đã bao gồm tục này.
Nhuộm răng đen là 1 trong những tục lệ lâu đời, mở ra từ thời Hùng Vương, sống thọ suốt mấy ngàn năm trong lịch sử vẻ vang văn hóa của bạn Việt. Đây vốn là phong tục cổ truyền không chỉ của người dân người Việt ngoài ra tồn trên ở cộng đồng các dân tộc bản địa như Thái, Mường, Dao, Lự, yêu thích La,…Trong cộng đồng người Việt, tục nhuộm răng đen chủ yếu chỉ thông dụng ở khu vực miền Bắc cùng miền Trung, còn ở miền nam bộ không thấy dấu tích của phong tục này.
Tục nhuộm răng đen trong dấn thức người Việt
Theo quan niệm thẩm mỹ và làm đẹp xưa thì hàm răng đen được coi là chuẩn mực của mẫu đẹp không riêng gì đối với thiếu nữ mà tức thì cả phái nam cũng vậy, tuy ở phái nam ít hơn. Vị đó, vẻ đẹp mắt của hàm răng đen đã dần dần được chuyển vào ca dao, thi ca như một chuẩn chỉnh mực về nét xinh của phụ nữ Việt Nam:
Răng black ai nhuộm mang đến mìnhCho duyên bản thân đẹp, cho tình anh say?
Được xếp thứ 4 vào 10 chuẩn mực đo nét duyên của người con gái:
Một yêu quý tóc quăng quật đuôi gàHai thương ăn nói mặn mà có duyênBa mến má lúm đồng tiềnBốn thương răng láng phân tử huyền kém thua.
Bên tê sông Đuống của Hoàng Cầm thành lập và hoạt động trong thực trạng nhà thơ nghe tin giặc Pháp phá hủy quê hương, bao hình ảnh thân yêu đương của buôn bản quê hiện giờ đang bị quân giặc giày xéo hiện lên trong trí óc công ty thơ, trong số đó có nụ cười của cô gái Kinh Bắc:
Những cô mặt hàng xén răng đenCười như mùa thu tỏa nắng.
Không chỉ là chuẩn chỉnh mực của mẫu đẹp, tục nhuộm răng black trở nên thịnh hành đến nỗi được nhìn nhận là chuẩn chỉnh mực đạo đức. Trong làng mạc hội bấy giờ, bạn ta cho rằng người như thế nào răng white là người không tử tế: “Song tục quen vẫn lâu, bầy ông trắng răng thì chẳng sao, chứ bầy bà nhà tử tế hiện nay mà trắng răng thì coi cũng khí ngộ một song chút” (1). Phan Khôi cũng từng dẫn lời của một nhà báo lấy tên hiệu là Lư sơn Chơn tướng tá về vấn đề này: “Tôi từng đi đủ Trung – Bắc nhì kỳ, tôi thấy đông đảo nhà thi lễ, tức là bậc thượng lưu giữ trong xứ, thì bọn bà phụ nữ của bọn họ cũng black răng, cho như vậy là chỉnh tề mỹ lệ; còn trái lại, răng white thì đến là đồ ăn chơi đĩ thõa. Coi kia thì biết loại tục răng đen của fan Nam là từ các đấng tiên dân bày ra với đã lâu đời lắm rồi, chẳng phần lớn cho là đẹp mà lại cũng mang đó tỏ ra là nài nỉ nếp nhỏ nhà nữa…. Khắp nước Việt Nam, trừ xứ nam giới kỳ ra, thì tôi thấy đâu đâu lũ bà phụ nữ cũng black răng hết, duy bao gồm hạng vợ tây, vú, bồi, nhà bếp gái sinh hoạt với Tây thì mới có thể hay nhằm răng trắng nhưng thôi, rứa thì loại tục ấy xấu giỏi thế nào cũng đủ biết” (2).
Do lộn lạo tục ta cùng với tục của Tàu, Tú Lan nhận định rằng tục nhuộm răng của ta là từ trung quốc truyền sang, vày thời kia người china vì không thích người nam lẫn với người Tàu, vị sợ thành ra đồng đẳng thì khó bề thống trị đè nén, vì vậy mà họ bắt buộc tín đồ Nam đề xuất nhuộm răng đến phân biệt. Mặc dù nhiên, cũng có thể có người không tán đồng cách nhìn trên, trích lời Lư đánh Chơn Tướng để cải thiết yếu lại: “Ở mặt Tàu bọn chúng tôi, những người nào chưa hề cách chơn qua khu đất nầy thì chẳng lúc nào ngờ được rằng tín đồ An Nam tất cả răng đen. Hoặc mang có bạn nghe nói tục đó, rồi khi chạm chán người Hoa kiều làm sao ở mặt nầy về, mang đến nỗi đem mà hỏi nhau rằng: “Người An Nam đen răng, liệu có phải là trời sanh ra do đó không?” Còn như vật dụng thuốc gì cơ mà nhuộm cho black răng, thì thật chúng ta tịt mù, chẳng phải ai biết tới. Huống chi fan Tàu shop chúng tôi đã vốn không tồn tại tục nhuộm răng, lại cũng không còn biết đến loại tục ấy nữa” (3).
Có nhiều người dân lại nhập nhằng giữa tục nhuộm răng black và tục ăn trầu, họ cho rằng do ăn trầu cần răng mới đen chứ không hề xem răng đen là 1 trong phong tục riêng biệt của fan Việt: “Người Tàu nhận định rằng vì ăn trầu nhưng sinh ra tục nhuộm răng. Số đông người Châu Âu tiếp xúc với người vn từ TK XIX về bên trước cũng nhận định rằng vì nạp năng lượng trầu cho nên vì vậy răng thành đen” (4). Mặc dù nhiên, cũng đã khẳng định: “Thực ra tục ăn uống trầu và tục nhuộm răng không có quan hệ gì cùng với nhau, duy nhì tục ấy đều để cho răng thành vững chắc” (5). Như vậy, yêu cầu phải xác định rằng, răng đen không phải là do nạp năng lượng trầu. Do người ăn uống trầu cơ mà không nhuộm răng thì răng có màu đỏ sẫm chứ không đen nhánh. Bởi vì đó, tục nhuộm răng đen là một trong nét văn hóa truyền thống thể hiện quan niệm về cái đẹp của người Việt. Để đã có được hàm răng black nhánh phân tử huyền thì người ta cần được trải qua nhiều quy trình nhuộm công huân và cũng không hề kém phần khó khăn chứ không phải do ăn trầu mà có.
Các quy trình nhuộm răng đen
Theo phong tục tín đồ Việt, người ta chỉ bước đầu nhuộm răng khi sẽ thay chấm dứt lượt răng sữa, đã có một vài răng hàm. Không những nữ giới nhuộm răng mà phái nam cũng nhuộm răng.
Nhuộm răng hay được chia làm 4 công đoạn:
Đầu tiên là buộc phải làm sạch mát răng, thường kéo dãn dài 3-5 ngày. Sau mỗi bữa ăn, tín đồ nhuộm răng bắt buộc đánh không bẩn răng bằng vỏ cau khô, tất cả nơi còn sử dụng bột than củi. Tiếp nối xúc miệng kỹ bởi nước gồm tính axit táo bạo như chanh giỏi dấm. Người Huế thì ngậm nước nấu nướng từ lá cây sôn (một loại lá tất cả vị chua). Trước khi đi ngủ hoàn toàn có thể ngậm thêm vài ba lát chanh mỏng. Các biện pháp này hồ hết có chức năng làm không bẩn răng, axit sẽ làm mỏng mặt phẳng ngoài của men răng, giúp thuốc nhuộm dễ kết bám hơn.
Tiếp theo là công đoạn nhuộm đỏ răng. Bạn ta dùng bột nhựa cánh loài kiến tán nhỏ, nuốm chanh vào rồi để kín trong 7 ngày cho chất chua của chanh thấm vào bột cánh kiến. Có thể thay chanh bởi giấm gạo hoặc rượu gạo. Dùng tất cả hổn hợp này quết vào mảnh lá dừa hoặc lá cau, đợi lúc đi ngủ áp vào nhì hàm răng. Làm nhiều lần như vậy cho tới khi màu cánh kiến ăn uống dần vào răng, color răng đưa dần lịch sự đỏ thẫm là được.
Sau lúc răng lên màu đỏ như ý muốn, fan ta bắt đầu công đoạn nhuộm đen. Từ bây giờ vẫn dùng bột cánh kiến, mà lại hòa cùng với phèn đen, rồi cũng quết hỗn hợp này lên lá dừa hoặc lá cau, đợi khi đi ngủ thì áp vào răng. Lần nhuộm đen chỉ cần độ 2 tối là được.
Cuối cùng là quy trình chiết răng. Quy trình này có chức năng giữ màu black cho răng. Bạn ta mang gáo dừa già vẫn phơi khô ném lên con dao rồi đốt mang đến gáo dừa rã ra thứ nhựa đen sền sệt, rồi lấy nhựa kia phết vào răng, răng sẽ có được màu black bóng với lâu phai.
Trong tiến trình nhuộm răng, người nhuộm răng không những đề xuất trải qua nhiều quy trình phức tạp, mất quá nhiều thời gian, sức lực lao động mà còn đề xuất chịu cực khổ về thể xác. Bởi thuốc dùng để nhuộm răng là hồ hết chất nồng, cay đề nghị thường tạo nên môi, lưỡi, lợi của người nhuộm bị sưng tấy khiến người nhuộm rất vất vả trong ăn uống uống. ở bên cạnh đó, nhằm tránh có tác dụng phai color thuốc thời điểm thuốc vẫn chưa bám chắc vào răng, trong quy trình nhuộm, tín đồ nhuộm răng đề nghị kiêng khem đủ thứ, không được nạp năng lượng đồ nóng, cứng, đôi khi ăn mà không dám nhai, chỉ dám nuốt chửng, thường là chỉ ăn những thức ăn mềm lỏng như cháo, bún,… Đợi mang lại khi tách răng kết thúc thì họ new dám nạp năng lượng lại bình thường.
Răng mặc dù đã tách rồi, màu sắc đã bám chắc rồi dẫu vậy theo thời hạn thì màu sắc răng rất có thể sẽ bị phai bớt. Cho nên vì thế người ta cần phải nhuộm lại. Đàn ông thì nhuộm lại độ 1,2 lần, còn đàn bà thì hàng năm nhuộm lại một lần, đến độ qua 30 tuổi cũng không nhuộm lại nữa.Tục nhuộm răng thời bấy giờ rất được quan tâm đến mức phát triển thành một nghề nhằm kiếm sống. Ngày xưa, sinh hoạt nông làng lẫn đô thị đều mở ra những thày nhuộm răng. Các thày nhuộm răng hay đi từ thôn này sang làng mạc khác nhằm hành nghề, thường nhuộm tận nhà gia chủ. Ở tỉnh thành như ở đế đô Huế thì thày nhuộm hay hành nghề nghỉ ngơi một địa điểm cố định, fan nhuộm răng thường nạp năng lượng ở tại nhà thày nhuộm trong quy trình nhuộm. Một trong những nhà thày nhuộm còn sẵn sàng cả hồ hết tiết mục mua vui để ship hàng người mang lại nhuộm răng.
Lịch sử tục nhuộm răng đen của bạn Việt
Theo các tài liệu ghi chép lại thì tục nhuộm răng black của người việt có từ bỏ thời sơ sử (cách phía trên 4000 năm), giai đoạn hình thành bên nước sơ khai Văn Lang – Âu Lạc. “Người Văn Lang tất cả thói quen ăn trầu, nhuộm răng đen” (6) cùng “cư dân Văn Lang, Âu Lạc đều sở hữu ý thức cùng chung một cội nguồn, một đội nhóm tiên, một tập quán bình thường là nhuộm răng, ăn uống trầu” (7). Trong phần diện mạo văn hóa Đông Sơn bao gồm viết: “Tục ăn trầu, nhuộm răng đen và tục xăm mình khôn xiết phổ biến” (8). Hoặc nai lưng Quốc Vượng bao gồm đề cập: “Phong tục tập quán của tín đồ Đông tô rất phong phú ví như tục nhuộm răng, ăn uống trầu” (9). Đặc biệt là trong những mộ thuyền, những nhà khảo cổ học nước ta tìm thấy fan Đông Sơn phần lớn nhuộm răng đen. Năm 1999, Bảo tàng lịch sử Việt nam giới phối phù hợp với Sở VHTTDL Vĩnh Phúc đang tìm thấy cỗ di cốt tại di chỉ Đồng Đậu thuộc yên ổn Lạc, Vĩnh Phúc còn gần như là nguyên vẹn, khoảng tầm 3500 tuổi, bao gồm dấu vệt của tục nhuộm răng đen.
Đến thời Bắc thuộc, tục nhuộm răng đen vẫn tồn tại được duy trì: “Do đang bắt rễ sâu vào các công xóm nông xóm thời Văn Lang, Âu Lạc đề nghị trong thời Bắc nằm trong nói chung những phong tục tập quán của người việt nam vẫn được gia hạn và tất cả sức sống to gan mẽ. Cùng rất tục cần sử dụng trống đồng, nhiều tục lệ cổ truyền khác vẫn được bảo tồn, như tục cạo tóc hay búi tóc, tục xăm mình, tục nhuộm răng, ăn trầu” (10). Khi nói về cuộc chống chọi nhằm bảo vệ các di sản văn hóa truyền thống cổ truyền thời Bắc thuộc, có người sáng tác ghi: “Nhiều phong tục tập quán xuất sắc đẹp của giai đoạn Văn Lang, Âu Lạc vẫn được duy trì gìn như tục nhuộm răng, ăn trầu” (11). Trong giai đoạn này, tục nhuộm răng thuộc với một số trong những tục lệ khác ví như ăn trầu, xăm mình, búi tóc, …được coi là nét văn hóa truyền thống đặc trưng góp phần định hình bản sắc văn hóa người Việt để minh bạch với các dân tộc khác. Bởi đó, mặc dù trải qua ngàn năm Bắc thuộc, chịu áp lực đè nén trước cơ chế đồng hóa nặng nài của tín đồ phương Bắc, người việt nam vẫn gắng giữ gìn nét văn hóa riêng của dân tộc mình. Đến tận TK XVIII, năm 1789, vào lời hiệu triệu tướng mạo sĩ tiến công quân Thanh, quang đãng Trung đã kêu gọi đánh đến để lâu năm tóc, đánh cho để đen răng nhằm mục tiêu đấu không nhường nhịn quyền để tóc dài, răng black cho nhân dân, bảo đảm phong tục truyền thống của dân tộc. Điều đó chứng tỏ, cho tận cuối thời đơn vị Lê, dân ta vẫn tồn tại rất coi trọng tục nhuộm răng đen. Thời Hậu Lê, tục nhuộm răng không những phổ phát triển thành ở chị em giới, ngoại giả ở nam giới, không chỉ có phổ đổi thay trong tầng lớp dân dã mà còn phổ cập trong cả giới quý tộc, hoàng gia. Vật chứng là các ngôi tuyển mộ được các nhà khảo cổ khai thác có vệt tích của tập tục này như: ngôi mộ của vua Lê Dụ Tông (1705 -1728) vị hoàng đế thứ 11 của phòng Lê được phát hiện, khai quật vào năm 1964; xác ướp của bà Phạm Thị Đằng phu nhân của quan liêu thượng phụ Đặng Đình tướng mạo (1649 – 1735) được tìm thấy ở Nam Định năm 1968; hoặc một xác ướp con gái có niên đại 300 năm được phát hiện tại tại thủ đô năm 2013… phần nhiều được những nhà khảo cổ xác nhận là gồm dấu tích của tục nhuộm răng đen.
Xem thêm: Top 20+ Kiểu Tóc Xoăn Sóng To, 10 Kiểu Tóc Xoăn Sóng Lơi Ngang Vai Đẹp, Cuốn Hút
Tuy nhiên, đến cuối TK XIX, duy nhất là những năm đầu của TK XX, trước việc xâm nhập trẻ khỏe của nền văn minh phương Tây, nước ta bước vào thời kỳ thay đổi xã hội sâu sắc. Phong trào Âu hóa và phong trào đòi cô bé quyền diễn ra rầm rộ.
Nhiều phụ nữ bắt đầu có xu thế chuộng hàm răng trắng, có fan còn cạo đi hàm răng đen mà bản thân mất bao sức lực nhuộm cốt chỉ để vươn lên là hình tượng người thanh nữ mới gia nhập vào công cuộc cải cách xã hội. “Có bạn đã nhuộm răng black rồi lại đem tiến công trắng đi cho hợp với cuộc sống mới” (12). Thậm chí còn thời bấy giờ đồng hồ ai còn nhằm tóc củ hành, răng đen, áo the, quần vải thì bị xem như là hủ lậu, kém văn minh, “tại những thành thị, do ảnh hưởng của làn sóng Âu hóa trong thời hạn 1930-1940, phái nam đã bước đầu cắt tóc ngắn cùng thôi nhuộm răng đen” (13). Nếu như trước đó đây xuất hiện nghề nhuộm đen răng thì thời này xuất hiện thêm nghề cạo white răng.
Như vậy, tục nhuộm răng đen vẫn còn đó tồn tại mãi cho đến TK XX thì người việt mới dần dần phá quăng quật tục lệ này. “Kể từ thời điểm năm 1945 tới nay, tục nhuộm răng hầu như mất dần. Người ta chỉ chạm mặt những tín đồ răng black cỡ tuổi đã vô cùng cao” (14).
Năm 2013, có chủ ý phản ánh điện hình ảnh Việt Nam ko tôn trọng lịch sử khi không đưa hình hình ảnh hàm răng black vào phim Việt. Tác giả nội dung bài viết cũng mạnh mẽ dạn khẳng định rằng: “Chúng ta bao gồm quyền trí tuệ sáng tạo để lịch sử vẻ vang hay hơn, sinh động hơn dưới mắt nhìn của gắng hệ hôm nay. Nhưng bao gồm điều trực thuộc về bản sắc dân tộc thì phải nhất quyết giữ. ít nhiều người đến rằng, phiên bản sắc rõ ràng nhất của người việt từ ngàn trong năm này là tục nhuộm răng đen. Nếu làm phim lịch sử vẻ vang mà diễn viên không có hàm răng black thì ko tôn trọng lịch sử” (15). Đó là 1 dấu hiệu đáng mừng cho biết tục nhuộm răng đen tuy không còn hiện hữu vào đời sống tầm trung nhưng vẫn được lưu giữ dài lâu và đậm nét trong cam kết ức người Việt, bởi văn hóa là mẫu gì còn sót lại khi toàn bộ những chiếc khác bị quên đi (Edouard Herriot).
Trải dài theo mấy nghìn năm lịch sử, nhuộm răng black là trong số những phong tục cổ truyền góp thêm phần định hình bản sắc văn hóa người Việt. Hiện tại nay, tục nhuộm răng black hầu như đã không còn tồn tại trong văn hóa người Việt, tất cả chăng là ở những người thật bự tuổi, chúng ta nhuộm răng tự thuở nhỏ, còn lưu dấu cho bây giờ. Thế nhưng ở Việt Nam, tuy vậy đã có không ít mai một nhưng lại tục lệ này vẫn còn đấy tồn tại ở một vài dân tộc như người Mường ở Hòa Bình, người Lự sinh hoạt Lai Châu. Một phong tục truyền thống mất đi, ta cũng quan trọng trách những người dân đã chũm đổi, vì ý niệm mỗi thời mỗi khác, quan niệm về cái đẹp cũng ko ngoại lệ. Cũng bởi văn hóa chẳng lúc nào bất biến, không tồn tại nền văn hóa truyền thống nào chịu đựng đứng yên một chỗ, nhất là khi nền văn hóa đó lại đang nằm trong khoảng xoay của sự việc giao lưu với tiếp biến.
Nguyễn Thị Đoan TrangTạp chí VHNT số 380, mon 2-2016Bản gốc
Tham khảo:
1. Phan Kế Bính, vn phong tục, Nxb Văn học, 2011, tr.447.
2, 3. Phan Khôi, Tạp chí đàn bà tân văn, sài Gòn, số 66, 1930.
4, 5. Đào Duy Anh, việt nam văn hóa sử cương, Nxb Thời đại, 2010, tr.194.
6, 7, 11. Trương Hữu Quýnh, Đại cương lịch sử vẻ vang Việt Nam, tập 1, Nxb Giáo dục, 2006, tr. 53, 55, 97.
8, 10. Chu Xuân Diên, Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Đại học quốc gia TP.HCM, 2008, tr.48, 89.
9. è cổ Quốc Vượng, Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb giáo dục Việt Nam, 2010, tr.129.
12, 14. Toan Ánh, Phong tục Việt Nam, Nxb Đồng Tháp, 1998, tr.106.
13. Phan Hải Linh, Tục nhuộm răng black – so sánh nước ta và Nhật Bản, Tạp chí dân tộc bản địa học, số 2 (102), 1999.
14. Lan Thanh, bạn dạng sắc răng black bị xóa khỏi trong phim lịch sử vẻ vang Việt, dantri.com, 2013.
